Grupa A | strona 1 z 3 1 Pierwiastki wchodzące w skład organizmu dzielimy na makroelementy i mikroelementy. Wśród makroelementów są takie, które określamy mianem pierwiastków biogennych. a) Podkreśl nazwy pierwiastków będących jednocześnie makroelementem i pierwiastkiem biogennym. magnez, fosfor, sód, tlen, węgiel, azot, wapń, żelazo b) Podkreśl nazwy pierwiastków należących do mikroelementów. chlor, siarka, kobalt, wapń, jod, żelazo, potas, fluor 2 Dopisz do poniższych opisów nazwy pierwiastków, których one dotyczą. A. Wchodzi w skład kwasów nukleinowych oraz ATP. Jego sole budują kości i zęby. B. Jest składnikiem białek, kwasów nukleinowych i chlorofilu u roślin. Jego niedobór u zwierząt objawia się zaburzeniami wzrostu. C. Stanowi główny składnik kości. Jego obecność w organizmie warunkuje prawidłowe funkcjonowanie komórek mięśniowych i nerwowych oraz przebieg procesu krzepnięcia krwi. D. Jest składnikiem soku żołądkowego oraz płynów ustrojowych. 3 Przyporządkuj wymienionym właściwościom wody (1–5) odpowiednie znaczenie biologiczne (A – E). 4 Przyporządkuj podanym polisacharydom ich biologiczne funkcje. 5 c) Zaznacz podpunkt, w którym właściwie scharakteryzowano powstały związek. A. Stanowi podstawowe źródło energii dla komórek. B. Jest składnikiem mleka ssaków. C. Wykorzystuje się go jako substancję słodzącą. Grupa A Klasa .................... Imię i nazwisko ................................ Liczba punktów ...... / 25 ( ... / 2 p.) ( ... / 2 p.) 1. Duże napięcie powierzchniowe 2. Uniwersalny rozpuszczalnik 3. Gęstość zależna od temperatury 4. Wysokie ciepło parowania 5. Duże ciepło właściwe A. Chroni organizmy przed nagłymi zmianami temperatury ciała. B. Umożliwia poruszanie się lekkich owadów po jej powierzchni. C. Zabezpiecza organizm przed przegrzaniem. D. Zapewnia transport różnych związków chemicznych. E. Umożliwia transport wody w roślinach. F. Umożliwia organizmom wodnym przetrwanie zimy. ( ... / 1 p.) 1. glikogen 2. celuloza 3. skrobia 4. chityna A. Materiał zapasowy u grzybów i zwierząt. B. Stanowi formę transportową cukrów u roślin. C. Komponent ściany komórkowej u grzybów. D. Składnik ściany komórkowej u roślin. E. Materiał zapasowy u roślin, gromadzony w bulwach ziemniaka. ( ... / 1 p.) Schemat przedstawia powstawanie pewnego sacharydu. a) Podaj nazwę powstałego sacharydu. b) Podkreśl nazwę wiązania (oznaczonego na schemacie literą X), które tworzy się między cząsteczkami glukozy. peptydowe, estrowe, O-glikozydowe ( ... / 3 p.) Grupa A | strona 2 z 3 D. Stanowi formę transportową cukru u roślin. 6 Schemat przedstawia wpływ chlorku sodu na białko. Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. 7 Przyporządkuj białkom (1–6) funkcje biologiczne (A–G), jakie pełnią w organizmie. 8 A. Wpływ wody i chlorku sodu na denaturację białka jaja kurzego. B. Białko jaja kurzego traci właściwości biologiczne pod wpływem chlorku sodu. C. Czy białko jaja kurzego ulega koagulacji pod wpływem chlorku sodu? D. Białko jaja kurzego traci właściwości biologiczne pod wpływem wody i chlorku sodu. b) Określ, który roztwór (w probówce A czy B) pełnił rolę próby kontrolnej w tym doświadczeniu. c) Określ, która informacja jest prawidłowym opisem obserwacji z przeprowadzonego doświadczenia. A. W obu roztworach wytrącił się osad, ale tylko w probówce A rozpuścił się po dodaniu wody. B. W obu roztworach wytrącił się osad, który następnie uległ rozpuszczeniu po dodaniu wody do obu probówek. C. Tylko w roztworze znajdującym się w probówce A wytrącił się kłaczkowaty osad, który rozpuścił się po dodaniu wody. Proces oznaczony na schemacie jako X to przykład koagulacji. P F Jony chlorkowe i sodowe w roztworach wodnych umożliwiają łączenie się cząsteczek białka. P F Wysalanie białek jest procesem odwracalnym. P F ( ... / 1 p.) 1. Kolagen 2. Hemoglobina 3. Mioglobina 4. Histony 5. Globuliny 6. Fibrynogen A. Uczestniczy w procesie krzepnięcia krwi. B. Transportuje gazy oddechowe. C. Uczestniczą w reakcjach odpornościowych organizmu. D. Tworzą podporę dla nawiniętej na nie nici DNA. E. Buduje skórę, ścięgna i więzadła. F. Magazynuje tlen w mięśniach. G. Odpowiada za trawienie białek. ( ... / 2 p.) Przeprowadzono doświadczenie, którego celem było poznanie wpływu chlorku sodu na białko jaja kurzego. Przebieg tego doświadczenia przedstawiono na poniższym schemacie. a) Zaznacz prawidłowo sformułowany problem badawczy do prezentowanego doświadczenia. ( ... / 3 p.) Grupa B | strona 2 z 3 6 Schemat przedstawia wpływ chlorku sodu na białko. Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. 7 Przyporządkuj białkom (1–6) funkcje biologiczne (A–G), jakie pełnią w organizmie. 8 A. Wpływ wody i chlorku sodu na denaturację białka jaja kurzego. B. Białko jaja kurzego traci właściwości biologiczne pod wpływem chlorku sodu. C. Białko jaja kurzego traci właściwości biologiczne pod wpływem wody i chlorku sodu. D. Czy białko jaja kurzego ulega koagulacji pod wpływem chlorku sodu? b) Określ, który roztwór (w probówce A czy B) pełnił rolę próby badawczej w tym doświadczeniu. c) Określ, która informacja jest prawidłowym opisem obserwacji z przeprowadzonego doświadczenia. A. W obu roztworach wytrącił się osad, ale tylko w probówce A rozpuścił się po dodaniu wody. B. W obu roztworach wytrącił się osad, który następnie uległ rozpuszczeniu po dodaniu wody do obu probówek. C. Tylko w roztworze znajdującym się w probówce A wytrącił się kłaczkowaty osad, który rozpuścił się po dodaniu wody. D. W roztworze znajdującym się w probówce B wytrącił się kłaczkowaty osad, który rozpuścił się po dodaniu wody. Jony chlorkowe i sodowe w roztworach wodnych umożliwiają łączenie się cząsteczek białka. P F Proces oznaczony na schemacie jako X to przykład koagulacji. P F Wysalanie białek jest procesem nieodwracalnym. P F ( ... / 1 p.) 1. Histony 2. Mioglobina 3. Hemoglobina 4. Globuliny 5. Kolagen 6. Fibrynogen A. Uczestniczą w reakcjach odpornościowych organizmu. B. Transportuje gazy oddechowe. C. Uczestniczy w procesie krzepnięcia krwi. D. Tworzą podporę dla nawiniętej na nie nici DNA. E. Buduje skórę, ścięgna i więzadła. F. Magazynuje tlen w mięśniach. G. Odpowiada za trawienie białek. ( ... / 2 p.) Przeprowadzono doświadczenie, którego celem było poznanie wpływu chlorku sodu na białko jaja kurzego. Przebieg tego doświadczenia przedstawiono na poniższym schemacie. a) Zaznacz prawidłowo sformułowany problem badawczy do prezentowanego doświadczenia. ( ... / 3 p.) Grupa B | strona 3 z 3 9 Przyporządkuj wymienione białka do białek prostych lub białek złożonych. kolagen, fibrynogen, globuliny, mioglobina, histony, hemoglobina, keratyna 10 A. Związek ten usztywnia zwierzęce błony biologiczne. B. Jego nadmiar jest przyczyną zmian miażdżycowych. C. Chroni komórki przed wnikaniem do nich patogenów. D. Jest produkowany w skórze. E. Bierze udział w powstawaniu niektórych hormonów. 11 Na kartce (próba nr 1) umieszczono kilka nasion dyni. Następnie kartkę złożono, a nasiona roztarto. Pozostałość po nich usunięto. Na drugiej kartce (próba nr 2) naniesiono kroplę wody, a na trzeciej (próba nr 3) – kroplę oleju rzepakowego. Wszystkie kartki pozostawiono do wyschnięcia. Po upływie wyznaczonego czasu stwierdzono obecność plam na kartkach należących do dwóch prób. a) Zaznacz punkt, który zawiera prawidłowo sformułowany problem badawczy do opisanego doświadczenia. A. Wpływ produktu żywnościowego na zawartość lipidów. B. W nasionach dyni są zawarte lipidy. C. W nasionach dyni nie występują lipidy. D. Czy w nasionach dyni znajdują się lipidy? b) Podaj numer próby, w której na kartce po wyschnięciu nie zaobserwowano plamy. c) Wskaż, która próba pełniła rolę próby kontrolnej pozytywnej. 12 Poniżej przedstawiono fragment jednej nici DNA. TTAACGTACAT a) Podaj sekwencję nukleotydów w komplementarnej nici DNA. b) Podaj komplementarną sekwencję nukleotydów w RNA, który powstanie na podstawie podanego fragmentu jednej nici DNA. 13 Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. 14 Wpisz nazwy elementów budowy aminokwasu w wyznaczone miejsca schematu. ( ... / 2 p.) Na rysunku przedstawiono budowę cholesterolu. Zaznacz stwierdzenie, które błędnie opisuje przedstawiony związek. ( ... / 1 p.) ( ... / 3 p.) ( ... / 2 p.) Woda umożliwia rozpuszczanie i transport różnych związków w komórce. P F Woda jest zbudowana z trzech atomów różnych pierwiastków. P F Zawartość wody w organizmie zależy od etapu rozwoju, na jakim organizm się znajduje. P F ( ... / 1 p.) ( ... / 1 p.)

Na podstawie: B. Alberts i in., Podstawy biologii komórki, Warszawa 2016. Zadanie 1.1. (0–1) Uzupełnij tabelę – do każdego wymienionego typu reakcji zachodzącej podczas przekształcania pirogronianu do acetylo-CoA przyporządkuj odpowiednie oznaczenie enzymu (E 1, E 2 albo E 3), który tę reakcję przeprowadza. Typ reakcji Oznaczenie

zadania maturalne biologia chemiczne podstawy zycia